توصیه‌های رهبری به زوج‌های جوان پای سفره عقد
در
اولین روز ذی‌الحجه، سال‌روز ازدواج امیرالمومنین(ع) و حضرت زهرا(س)،
میزبان حجت‌الاسلام و المسلمین حاج علی‌اکبری، رییس سابق سازمان ملی
جوانان بودیم؛ گردآورنده «مطلع عشق»، کتابِ توصیه‌های رهبر انقلاب به
زوج‌های جوان برای آغاز زندگی مشترک‌شان. استقبال قابل توجه خانواده‌ها و
جوانان از این اثر، ما را بر آن داشت تا به مناسبت «روز ملی ازدواج» پای
صحبت‌های او بنشینیم.
انگیزه تدوین این کتاب از چه زمانی در شما به‌وجود آمد؟ من
این توفیق را داشتم که در جلسه عقد برادرم -که به همراه دختران و پسران
جوان دیگری در مراسم خطبه‌خوانی رهبر انقلاب شرکت کرده بودند- حضور پیدا
کردم. فضای آن جلسه، زیبایی، طراوات، صمیمیت، حکمت و معنویت آن برای من
به‌یاد ماندنی بود. اما از همه بیشتر به یاد ماندنی‌تر، نکته‌هایی بود که
آقا در یک ربع ساعت که مطرح و در ضمن آن نکته‌های مهم و جالبی را بیان
کردند. من حسرت خوردم که چرا این مطالب منتشر نمی‌شود؟ از دوستان پرسیدم
که آیا در سایر جلسات عقد هم، این‌چنین نکته‌هایی گفته می‌شود؟ گفتند بله.
وقتی متوجه شدم که این سخنان منتشرنشده، احساس کردم که یک جفای چندجانبه
صورت گرفته است.
یعنی هم به جوان‌ها و خانواده‌ها ظلم می‌کنیم که
آنها را از بهره‌مندی از سخنان آقا برای تشکیل و ادامه‌ی محروم می‌کنیم.
بالاخره این توفیق نصیب جمع معدودی از جوان‌ها می‌شود اما بقیه‌ی جوانان
ما که آنها هم فرزندان معنوی رهبر عزیزمان هستند چرا باید از دانستن این
نکات محروم باشند. از طرفی هم حقیقتاً احساس می‌کردم یک ظلمی به رهبر
عزیزمان هم هست که چرا این چهره‌ی صمیمی از ایشان در این جلسات نباید
ارائه شود.
بر همین اساس این موضوع را با دوستان در میان گذاشتم.
آنها هم این موضوع را به بنده حواله دادند و گفتند که شما خودت حاضری در
این زمینه کاری انجام بدهی؟ من هم با کمال اشتیاق استقبال کردم و تا آن
سال، مجموعه‌ی خطبه‌های که توسط حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خوانده شده بود را
جمع‌آوری کردم. جالب است که وقتی این کتاب به سرانجام رسید، دوستان
باورشان نمی‌شد. چراکه فکر می‌کردند از این جلسات پراکنده که نوعاً احساس
می‌شد نکات ثابتی گفته می‌شود، این‌چنین مجموعه‌ای به‌دست آید.
بنابراین تمام محتوای این کتاب برگرفته از جلسات خطبه‌خوانی عقد است؟
در
مقدمه‌ی کتاب «مطلع عشق» یادآوری کرده‌ام که این کتاب مدعی این نیست که
مجموعه‌ی دیدگاه‌های رهبر انقلاب را در موضوع خانواده و ازدواج ارائه کرده
است. بلکه تنها مربوط به جلسات خطبه‌خوانی عقد است. بنده سراغ سخنان دیگر
آقا نرفتم. در بخش منابع کتاب هم این موضوع نمایان است.
البته
لازم است در این زمینه نکته‌ای را بگویم. نباید ارائه‌ی دیدگاه‌های رهبری
از دیدگاه کلان ایشان فاصله داشته باشد. یعنی گاهی من احساس می‌کنم در
بعضی از آثاری که می‌بینم، مثل اینکه دارند یک نظری را با توجه با استفاده
از سخنان رهبری تحمیل می‌کنند. در حالی‌که وقتی ما می‌خواهیم راجع به
موضوع خاصی از سخنان ایشان استفاده کنیم و آنها را کنار هم قرار دهیم،
باید توجه داشته باشیم که ساختار را هم باید از نگاه کلان رهبری استخراج
کرد. در غیر این صورت برداشت‌ها و اجتهادات شخصی غالب می‌شود که به اصل
کار آسیب می‌رساند.
آیا رهبری کتاب را دیده‌اند و یا نظر خاصی در رابطه با آن اظهار کرده‌اند؟
بله،
یکی از امتیازات این اثر این بود که قبل از انتشار، کتاب را جهت ملاحظه و
اعلام نظر به رهبر انقلاب دادیم. در ابتدا که این کتاب را دیدند، برای
ایشان جالب و شیرین بود که از جلسات پراکنده‌ی عقد، یک‌چنین مجموعه‌ای
به‌دست آمده است. در هر صورت به تفصیل نگاه کردند و تذکراتی هم برای من
فرستادند. مواردی مربوط به بعضی از روایات و استنادات آن بود که آنها را
اصلاح کردیم و یکی دو نکته از خاطرات مربوط به عقد ازدواج خود حضرت آقا
-که در بعضی از این جلسات اشاره شده بود- به مجموعه اضافه شد و در کل،
خوشبختانه کتاب مورد پسند ایشان قرار گرفت.
به نظر شما دلیل استقبال از این کتاب چیست؟ به عبارت دیگر این کتاب از چه خصوصیات ویژه‌ای برخوردار است؟ به
نظرم آن چیزی که کار را خیلی جذاب کرده، ترکیب 2 حوزه‌ی مطالب کلی و
معرفتی و نکات کاربردی و عملی است. ما گاهی صرفاً نکات ناظر به بخش‌های
عملی و کاربردی را در نظر می‌گیریم. درواقع یک سپهر معرفتی را به روی
مخاطب باز نمی‌کنیم و یا بالعکس. در نتیجه کار ناقصی به مخاطب ارائه
می‌شود. ویژگی این جلسات این است که هم نکاتی در ارتباط با مسائل شناختی و
معرفتی مطرح شده و هم چند نکته‌ی کاربردی هم برای زوج‌های جوان گفته
می‌شود. این ترکیب، ترکیب بدیع و دلنشینی است که وقتی کنار هم می‌گذاریم،
اثری مثل «مطلع عشق» تدوین می‌شود.
در این سال‌ها که این اثر در
اختیار خانواده‌ها و جوان‌ها و نیز دست‌اندکاران عرصه‌ی ازدواج قرار گرفته
است، تمام بازخوردهای مربوط به این کتاب، نشانگر آن است که تأثیر ویژه‌ای
در ذهن و جان مخاطب داشته است.
ویژگی مهم دیگر این است که اولاً
جامعه باخبر شد که بالاخره رهبر عزیز ما علاوه بر آن شأن ولایی و حکومتی،
این‌چنین جلوه‌های ویژه‌ای هم دارند. یعنی در ارتباط با خانواده‌سازی و
ازدواج که یکی از آن چهار واقعه‌ی مهم زندگی هر انسانی محسوب می‌شود، رهبر
انقلاب اسلامی طبق سیره و سنت اولیاء خدا در این زمینه هم اهتمام و توجه
دارند. برای خیلی‌ها جذاب و شیرین بود که حضرت آیت‌الله خامنه‌ای خیلی
صمیمی کنار زوج‌های جوان نشسته و مثل فرزندان خودشان با آنها گفت‌وگو
می‌کنند. خطبه‌ی عقدشان را می‌خوانند و با شیرینی آنها را بدرقه می‌کنند.
اما
یک ویژگی خاص دیگر، ارجاع رهبر انقلاب به سیره‌ی پیامبر و ائمه است.
سیره‌ی صحیح را در مورد ازدواج و برنامه‌های آن نظیر مهریه، جهیزیه،
جلسه‌ی عقد، تشریفات و... می‌توان در سیره‌ی ممتاز ازدواج امیرالمؤمنین(ع)
و حضرت زهرا(س)، که ازدواج 2 معصوم است، یافت. مخصوصاً روش پیامبر
عزیزمان(ص) در مواجهه با این برنامه می‌تواند سودمند باشد. این ارجاع به
سیره هم از خصوصیات رهبر انقلاب است.
خصوصیت دیگر این کتاب این
است که تذکرات و مطالبی که در این جلسات مطرح شده و از طریق این کتاب در
اختیار مردم قرار گرفته است، از جانب رهبری اسلامی مطرح می‌شود. این مسائل
را یک کارشناس معمولی مطرح نمی‌کند. برای جامعه و برای مخاطب جوان و
خانواده‌ها مهم است که مطالب و توصیه‌ها از چه جایگاهی مطرح می‌شود. وقتی
از جایگاه ولایت مطرح می‌شود، درواقع مبتنی بر اندیشه‌ی وحی و مبتنی بر
سیره‌ی اولیاء خدا است. بنابراین هم از لحاظ نظری و هم دریافت نکته‌های
کاربردی و عملی، برایشان امنیت خاطر می‌آورد.
با توجه به طیف گسترده مقلدان شیعه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در کشورهای مختلف، اقداماتی جهت ترجمه این کتاب انجام شده است؟
به
نظر بنده الان مخاطبین زیادی مخصوصاً در کشورهای عربی این توقع دارند که
این توصیه‌ها در اختیارشان قرار گیرد و باید این کتاب به زبان‌های دیگر
به‌خصوص عربی ترجمه شود. البته نکته‌ی دیگر اینکه باید دیدگاه رهبر
انقلاب در موضوع خانواده و ازدواج جمع‌آوری و ارائه شود. کتاب «مطلع عشق»
یک بخشی از این کار را ارائه کرده است. تولید این مجموعه مخصوصاً برای
کسانی‌که در مقام سیاست‌گذاری و طراحی کلان و برنامه‌ریزی در این امور
هستند، می‌تواند یک منبع اساسی محسوب شود. به‌علاوه برای مراکز علمی و
پژوهشی ارائه‌ی این دیدگاه‌ها بسیار کارساز است.
با توجه به اینکه زمانی رئیس سازمان ملی جوانان بوده‌اید، وضعیت ازدواج را در کشور چگونه ارزیابی می‌کنید؟
به
دلیل ساختار جوان کشور، در شرایط عادی و معمولی به‌سر نمی‌بریم بلکه شرایط
ما شرایطی خاص است. الان قله‌ی هرم جمعیتی کشور حدود 24 سال است که خیلی
معنادار است. در چنین موقعیتی مسئله‌ی تشکیل خانواده، آن‌هم خانواده‌ی پاک
و پایدار مهم جلوه می‌کند و باید جزء دغدغه‌ها و دل‌مشغولی‌های اصلی
خانواده‌ها و نظام ما باشد.
به نظر من باید یک نهضت خانواده‌سازی
در جامعه شکل بگیرد. یک عزم ملی باید به میدان بیاید تا خانواده‌ها، دولت
و نهادهای غیر دولتی نظیر روحانیت، همه دست به دست هم دهند و این امر را
به شایستگی مدیریت کنند تا هم جوانانی که در سن ازدواج هستند به این امر
نایل شوند و هم به کسانی که تأخیر در ازدواج داشته‌اند، کمک شود.
ضمن
اینکه با اتخاذ تدبیری همه‌جانبه از شتاب‌زدگی‌ها و طرح‌های شتاب‌آلود که
غافل از مقتضیات فرهنگ‌سازی، آموزش و پایداری‌سازی خانواده، صرفاً
تشویق‌کننده‌ی ازدواج هستند، جلوگیری شود. باید به‌شیوه‌ای عمل کرد که هم
سهم کمی و هم سهم کیفی ازدواج به شایستگی ادا شود.
اگر این
ملاحظات رعایت نشود، ما در آینده با ضایعات جدی روبرو خواهیم شد. از
طلاق‌های عاطفی و طلاق‌های قانونی گرفته تا عواقب شوم دیگری مثل ازدواج در
سنین بالا که عوارض سنگینی برای جامعه‌ی ما خواهد داشت. از طرفی اگر
اهتمام جدی به این موضوع نشود، پدیده‌ی مجردین سن‌بالا که به یأس از
ازدواج رسیده‌اند، زیاد خواهد شد که آن هم عوارض روحی، فکری، اجتماعی،
فرهنگی و اقتصادی خاص خودش را خواهد داشت. بنابراین باید همه به میدان
بیاییم تا این سنت اسلامی و الهی را که راز برتری ما نسبت به غرب است مورد
توجه قرار دهیم و حفظ کنیم.
منبع :پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)
